کاخ چهل‌ستون اصفهان در ضلع غربی میدان نقش جهان

کاخ چهل‌ستون یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان است که در ضلع غربی میدان نقش‌جهان این شهر جای دارد. این کاخ زیبا به دلیل معروفیتش، همه‌روزه پذیرای گردشگران ایران و خارجی بسیاری است و تقریباً همه مسافرینی که به اصفهان سفر می‌کنند، از این کاخ زیبا و مجموعه میدان نقش‌جهان اصفهان بازدید می‌کنند.

معرفی کاخ چهل‌ستون

کاخ چهل‌ستون اصفهان که به نقاشی‌ها و آینه‌کارهای بی‌مثالش مشهور شده و روزگاری میزبان بزرگانی از سراسر دنیا بوده است، بنایی که تاریخ ساخت آن به دوران صفوی و زمان شاه عباس اول و شاه عباس دوم بازمی‌گردد و در میان باغی بزرگ و سرسبز قرار گرفته است. باغی که نمونه‌ای عالی از باغ‌های سلطنتی صفوی به شمار می‌آید و یکی از ۹ باغ ثبت جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شود.

همچنین امروزه کاخ چهل‌ستون به عنوان موزه چهل‌ستون به فعالیت خود ادامه می‌دهد و مجموعه آثاری از اصفهان قدیم را در خود جای داده است.

تاریخچه کاخ و باغ چهل‌ستون

باغ چهل‌ستون اصفهان، نمونه‌ای از یک باغ سلطنتی از دوره صفوی است. تا سال ۱۳۲۷ خورشیدی، چون تاریخ دقیق بنا به دست نیامده بود، اظهار نظر درباره تاریخ بنای چهل‌ستون مشکل بود. ولی در همان سال در نتیجه کاوش‌هایی که به عمل آمد، در جبهه تالار کاخ، اشعاری در دو کتیبه از زیر گچ به دست آمد که یکی کوتاه‌تر و بر زمینه صورتی‌رنگ، بنای تالار چهل‌ستون را به شاه‌عباس دوم نسبت می‌دهد و سال اتمام آن را ۱۰۵۷ هجری قمری تعیین می‌کند و دیگری که طولانی‌تر است و خطوط آن گچ‌بری بر زمینه آبی‌رنگ است از تعمیرات زمان شاه سلطان حسین حکایت دارد.

یکی از برنامه‌های شهری دوره شاه‌ عباس اول و پس‌ از انتخاب شهر اصفهان به‌ عنوان پایتخت در سال ۱۰۰۷ هجری قمری، احداث خیابان زیبا و طویل چهارباغ و باغ‌های متعدد پیرامون آن بود. پی‌درپی بودن باغ‌ها که یادآور مفهوم «باغ اندر باغ» هستند، چون باغ خرگاه، باغ بلبل، باغ هشت‌ بهشت، باغ فتح‌آباد، باغ کاج، باغ نسترن، باغ خلعت، باغ انگورستان و سایر باغ‌ها، از جمله اصول طرح‌اندازی شهر اصفهان محسوب می‌شد. امروزه به‌ جز باغ هشت‌ بهشت و باغ چهل‌ستون، سایر باغ‌ها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آن‌ها باقی است.

با انتخاب اصفهان به پایتختی و گسترش شهر به‌ طرف جنوب و احداث میدان امام، استقرار کاخ‌های شاهی به‌ وسیله شیخ بهائی پایه‌ریزی شد. انتخاب فضایی وسیع در مجموعه‌ای که در آن روزگار (دولت‌خانه) نامیده می‌شد و بررسی‌هایی که برای آینده صورت می‌گرفت، تماماً حکایت از ذوق و استعداد و خلاقیت شیخ بهائی دانشمند بلندآوازه دوره صفوی دارد. مجموعه کاخ‌هایی که شروع آن‌ها (عالی‌قاپو) بود تا میدان اصلی و مرکزی چهارباغ عباسی ادامه داشت. در این محوطه بزرگ که چند کاخ سلطنتی نیز مستقر بود، عماراتی مانند تالار اشرف، جبه‌خانه، رکیب‌خانه، کشیک‌خانه، تالار طویله، کاخ هشت‌بهشت، توحید خانه و برخی عمارت‌های دیگر ساخته شد.

در میان باغ چهل‌ستون، شاه‌عباس عمارتی به شکل کلاه‌فرنگی با اتاق‌های کوچک در اطراف آن طرح انداخت که از آن به‌عنوان هسته اولیه کاخ چهل‌ستون یاد می‌شود. این باغ درباری برای پذیرایی از میهمانان دربار شاه در مراسم و جشن‌ها استفاده می‌شده است. پس‌ از آن با شروع سلطنت شاه‌عباس دوم، هفتمین پادشاه صفوی، عمارت چهل‌ستون توسعه داده‌ شده و تالارها و ایوان‌هایی بر آن افزوده‌اند. از آن جمله می‌توان به تالار آینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزئینات نقاشی، آیینه‌کاری، کاشی‌کاری دیوارها و سقف‌ها اشاره کرد. تالارهای وسیع کاخ در دوره شاه‌عباس دوم نیز محل بار عام و کاخ پذیرایی‌های رسمی بوده است. این کاخ در سال ۱۰۵۶ هجری قمری (۱۶۴۲میلادی) با حضور شاه‌عباس دوم و سفیران کشورهای خارجی افتتاح‌شده است.

با توجه به ماده تاریخ‌هایی که بعضی از شعرای عصر صفویه در اشعارشان آورده‌اند و با مراجعه به کتب و متون مربوط به آن روزگار، سال اتمام کاخ چهل‌ستون ۱۰۵۷ هجری در زمان سلطنت شاه‌عباس دوم بوده است. از جمله این شعرا (صائب تبریزی) ملک الشعرا آن روزگار است که طی قصیده بلندبالایی چهل‌ستون را توصیف کرده و در آخر قصیده با مصراع قبله‌گاه تاجداران باد دائم این مکان، سال ۱۰۵۷ هجری را بیان کرده است.

در دوازدهمین سال سلطنت شاه سلطان حسین، کاخ چهل‌ستون دچار حریق شده و سپس تعمیراتی در آن و به‌ احتمال‌ زیاد مطابق سابق به‌ عمل‌ آمده است. بنابر اظهارنظر سیاحانی همچون فلاندن و کست در زمان پادشاهی محمدشاه قاجار و نیز مادام دیو لافوآ، در سال ۱۲۹۸ هجری قمری، باغ چهل‌ستون به حالت اصلی خود باقی بوده اما از سال ۱۳۰۰ هجری قمری در زمان ظل السلطان، فرزند ناصرالدین شاه و والی اصفهان، خرابی بسیار در این عمارت به عمد راه یافته است.

وضعیت رسیدگی به کاخ چهل‌ستون در زمان حکومت پهلوی رو به بهبود گذاشت و کار ترمیم این کاخ به یک موسسه باستان‌شناسی ایتالیایی واگذار شد. این موسسه با استفاده از عکس‌های قدیمی موجود از کاخ، در و پنجره‌های جدید را به شیوه قدیمی نصب و نقش و نگارها و نقاشی‌هایی که زیر گچ پنهان شده بودند را احیا کردند. کاخ بعد از این تعمیرات به موزه تبدیل شد و در آن آثار مهمی از دوره‌های مختلف تاریخی به نمایش درآمد.

نام‌گذاری کاخ از کجا آمده است؟

ایوان اصلی بر بیست ستون استوار است. بسیاری از محققین وجه تسمیه کاخ را انعکاس بیست ستون بر استخر زیبا و بزرگ عمارت می‌دانند. البته نقشی که عدد ۴۰ در ادب فارسی دارد (این عدد نشان تعدد و کثرت است) نیز شاید دلیل دیگری بر نامیده شدن عمارت به چهل‌ستون باشد.

معماری کاخ چهل‌ستون

باغ در بستر شهری و در میان سایر باغ‌ها شکل گرفته و به گونه‌ای استقرار یافته که امکان دسترسی به آن از سایر باغ‌ها میسر بوده است. مجموعه‌ای از این باغ‌ها که در امتداد چهارباغ شکل گرفته بودند، یکی از شالوده‌های اصفهان عصر صفوی را شکل می‌دادند و نقش باغ چهل‌ستون از این جنبه ممتاز است که حلقه پیوند دهنده این شالوده و شالوده دیگری شهری یعنی مجموعه نقش جهان بوده است.

این باغ با ابعاد ۲۷۵*۲۲۵ متر که طول آن در جهت شرقی – غربی است و با وسعتی در حدود ۶۷۰۰۰ مترمربع و با شکل فعلی را شاه‌عباس کبیر طرح انداخته و در وسط آن عمارتی به شکل کلاه فرنگی (ابعاد کاخ ۳۶*۵۷ متر و ارتفاع آن ۱۲ متر) با اطاق‌های کوچک در اطراف آن احداث کرده است که با شروع سلطنت شاه‌عباس دوم عمارت مزبور توسعه داده شد و تالارها و ایوان‌هایی بر آن افزودند.

هر یک از ستون‌های تالار از یک تنه درخت چنار ساخته شده و روی آن قشر نازکی از تخته رنگ شده وجود دارد که سابقاً با آیینه و شیشه‌های رنگین پوشش شده بوده است. تمام دیوارها از آیینه‌های قدی و شیشه‌های رنگی و نقاشی‌های زیبا تزیین شده و همه درها و پنجره‌ها از نوع منبت و خاتم بوده است. استخر مقابل عمارت به طول ۱۱۰ متر و عرض ۱۶ متر اکنون هم طراوت و زیبایی خاصی به این کاخ می‌دهد و جهش آب در حوض میان تالار از دهان چهار شیری که در چهار گوشه حوض قرار دارند و فواره‎های سنگی مسیر جوی کوچک اطراف کاخ، صفای مخصوصی به این قصر باشکوه داده است.

چهار قطعه پایه ستون‌هایی که به صورت مجسمه‎های شیر و انسان در چهار گوشه استخر در حال حاضر مشاهده می‎شود و دو تخته سنگ حجاری شده به شکل چهار شیر در ورودی این عمارت قرار دارد که متعلق به این کاخ نیست و تنها آثار بر جای مانده یکی از قصرهای زمان صفویه به نام سرپوشیده و قصر دیگری به نام آیینه‌خانه است که در اواخر دوره قاجار از بین رفته‎اند.

منبع آبی آبیاری باغ در گذشته عبارت بود از آب جریان یافته در مادی، که شاخه‎ای از نهر فدین است و پس از آبیاری باغ از شمال خیابان سپه به میدان نقش جهان وارد می‌شده است. منبع آب باغ در حال حاضر یک حلقه چاه عمیق است که تنها منبع آبیاری باغ می‎باشد. سیستم آبیاری باغ در حال حاضر به صورت دستی و با استفاده از شلنگها و به صورت غرقابی است.

در حال حاضر پوشش گیاهی باغ عبارتند از: ۱۶۲۵ اصله کاج ایرانی، ۲۹۲ اصله نارون، ۷۵ اصله افرای سیاه، ۶۱ اصله چنار، ۲۵ اصله عرعر و تعداد معدودی درختان توت، سرو، تبریزی، زالزالک، برگ بو، ابریشم، انجیر، اقاقیا در باغچه‌های طرفین استخر بوته‌های رز و در باغچه‌های اطراف عمارت گل‌های فصلی که شامل: بنفشه، مینا، شب بو و غیره کاشته شده است که در گوشه جنوبی باغ در گلخانه پرورش داده می‎شوند.

بخش‌های مختلف کاخ چهل‌ستون

مجموعه کاخ و باغ چهل‌ستون از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که در زیر به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته می‌شود.

ورودی اصلی

باغ موزه چهل‌ستون، سه ورودی دارد که در قدیمی و اصلی آن رو به شرق قرار گرفته است. زمانی که از سردر اصلی وارد باغ می‌شوید، مسافتی کوتاه را در مقابل خود می‌بینید که شما را به استخر بزرگ و اصلی عمارت می‌رساند. استخری که در محور اصلی باغ قرار گرفته و در جهتی شرقی- غربی کشیده شده است. شما می‌توانید این محور را از طریق درختانی که در مسیر آن کاشته شده‌اند تشخیص دهید و از این طریق راه خود را به سمت کوشک اصلی، کاخ چهل‌ستون پیدا کنید. جالب است بدانید باغ کنونی چهل‌ستون، تنها بخش کوچکی از باغ بزرگی است که در قدیم وجود داشته و قسمت‌های بزرگی از آن در طول زمان به دلیل تخریب‌ها و ساخت و سازهای انجام شده در اطراف آن از بین رفته است. باغی که در زمان صفوی به طور مخفی به دیگر باغ‌های اصفهان دسترسی داشت و نمونه‌ای از باغ‌های ایرانی محسوب می‌شد.

استخر

استخر باغ چهل‌ستون از مهم‌ترین قسمت‌های مجموعه محسوب می‌شود و یکی از دلایل ثبت آن به عنوان میراث جهانی یونسکو بوده است.

این استخر دو بخش دارد که یک بخش آن در مقابل عمارت و بخش دیگر آن در قسمت پشتی کاخ ساخته شده است. استخر مقابل کاخ ۱۰۸ متر طول و ۱۶ متر عرض دارد و طراوت و خنکای خاصی به محوطه باغ می‌بخشد. طراحی و نسبت‌های استخر به گونه‌ای است که تصویر کاخ را به خوبی در آب انعکاس دهد و تیرگی کف استخر، باعث شده است تا در نظر بیننده عمیق‌تر به چشم بیاید. از استخر پشتی امروزه استفاده‌ای نمی‌شود.

کاخ چهل‌ستون

ساختمان کاخ چهل‌ستون خود از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در زیر به تفصیل بررسی می‌شود.

۱- ایوان ستون‌دار

نخستین بخش کاخ که در همان نگاه اول چشم‌ها را به خود خیره می‌سازد ایوان ستون دار آن است؛ ایوانی که از ۲۰ ستون تشکیل شده و در ارتفاعی یک متری از زمین‌های اطراف خود قرار دارد. این ایوان دو بخش دارد و سقف چوبی آن با آینه‌کاری‌ها، نقاشی‌ها و نقوش هندسی متنوعی تزئین شده است.

بخش اول این ایوان در قسمت جلوتر کاخ قرار دارد و بر ۱۸ ستون چوبی با پایه‌های چوبی و سنگی استوار شده‌ است و حوض مرمری کوچکی در میانه آن به چشم می‌خورد. از این ۱۸ ستون، ۴ ستون میانی آن روی شیرهای سنگی قرار گرفته‌اند که در گذشته از دهان این چهار شیر، آب فواران می‌کرد و در حوض مرمری کوچک وسط ایوان جاری می‌شد.

بخش دوم ایوان، کمی مرتفع‌تر از بخش دیگر است و به سردر ورودی تالار آینه منتهی می شود که دو ستون دیگر (از ۲۰ ستون اصلی این ایوان) در این قسمت قرار گرفته‌اند.

۲- ستون‌های ایوان

هریک از ستون‌های اصلی ایوان، یک تنه درخت چنار یا کاج استکه امروزه روی آنها را با لایه نازکی از تخته رنگ شده پوشانده‌اند؛ اما در گذشته به زیبایی با آینه و شیشه‌های رنگی تزیین شده بودند.

۳- سردر تالار یا تالار آینه

از ایوان ستون‌دار عبور می‌کنیم و راه‌مان را به سمت فضای اصلی کاخ ادامه می‌دهیم. در پشت ایوان ستون‌دار، مکانی وجود دارد که به آن سردر تالار یا تالار آینه می‌گویند. سطوح، نمای سقف و دیوارهای تالار آینه با آینه‌های بزرگ خشتی و آینه‌های معرق کوچک و ظریف تزیین شده و به این جهت به نام تالار آینه شهرت پیدا کرده است. بالای این تالار کتیبه‌ای از شاه عباس دوم قرار دارد که در آن به سال ساخت بنا اشاره و از این کاخ به عنوان مبارک‌ترین بنا یاد شده است.

۴- شاه نشین

بخشی کوچک‌تر و بالاتر، پشت سردر تالار آینه قرار دارد که به آن شاه‌نشین می‌گویند. این قسمت ابعادی به اندازه ۷ متر در ۵.۵ متر دارد و سقف آن پوشیده از آینه‌های ریز است.

۵- تالار اصلی یا تالار اشرف

تالار اصلی یا تالار اشرف، زیباترین و مهم‌ترین قسمت کاخ چهل‌ستون محسوب می‌شود و با نقاشی‌های هنرمندانه و بی‌نظیری تزیین شده است.

زمانی که وارد تالار می‌شوید، شش تابلوی بزرگ رنگ روغن روی دیوارهای مختلف، توجه‌تان را به خود جلب می‌کند و تزئینات گنبدهای نقش‌دار و زر اندود شده در بالای سرتان، شما را مبهوت خود می‌سازد. از این تالار در دوره صفویان برای ملاقات‌های رسمی و پذیرایی از بزرگان استفاده می‌کردند و امروزه به عنوان موزه چهل‌ستون پذیرای بازدیدکنندگان است.

۶- بالاخانه

در بالای عمارت چهل‌ستون، بالاخانه‌ای وجود دارد که در گذشته محل خلوت و خواب شاه بوده است.

۷- ایوان ستون دار جنوبی

ایوان ستون‌دار جنوبی در قسمت انتهایی کاخ چهل‌ستون قرار گرفته و سطوح آن با نقاشی‌هایی از اواخر دوره صفوی تزیین شده است.

تزئینات باغ و کاخ

تماشایی‌ترین بخش کاخ چهل‌ستون، نقش و نگارهای زیبای آن و تزئینات بی‌نظیرش است؛ تزئیناتی که شما را غرق در سکوت می‌کند و هنر اصیل صفوی را به رخ‌تان می‌کشد.

۱- نقاشی‌ها و نگارگری‌‌ها

تزئینات به کار رفته در عمارت و باغ چهل‌ستون شهرت بسیاری دارد اما دلیل شهرت این نقاشی‌ها و نگارگری‌های بی‌بدیل آن است که این مجموعه را در میان زیباترین بناهای ایرانی قرار می‌دهد.

۲- نقاشی‌های تالار اصلی کاخ

زمانی که از در اصلی وارد تالار می‌شویم، شش نقاشی باشکوه بر دیوارهای تالار خودنمایی می‌کند.

سه تابلوی اول که در ضلع غربی دیده می‌شوند به ترتیب از راست به چپ شامل نقاشی ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰﻡ شاه عباس کبیر و ولی محمدخان، صحنه جنگ چالدران و ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺬﻳﺮﺍیی ﺷﺎﻩ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻫﻨﺪ هستند. در ضلع شرقی سالن نیز به ترتیب از راست به چپ منظره جنگ شاه اسماعیل اول با شیبک خان ازبک، جنگ نادرشاه افشار با قوای هند در کرنال و مجلس پذیرایی شاه عباس صفوی از ندر محمدخان، پادشاه ترکستان به چشم می‌خورد.

۳- تابلوی اول (نقاشی ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺰﻡ شاه عباس کبیر و ولی محمد خان)

اولین نقاشی که پس از ورود به عمارت روبروی شما قرار می‌گیرد، تصویری از جشن شاه عباس اول در پذیرایی از ولی محمدخان شاه ترکستان است. این تابلو عالی‌ترین نقش و تصویر از شاه عباس اول و همراهان و ملازمان وی را نشان می‌دهد. سرداران بزرگ شاه نیز در این تصویر دیده می‌شوند و نوازندگان در گوشه ای در حال گرم کردن مجلس و نواختن سازهای ایرانی هستند.

۴- تابلوی دوم (صحنه جنگ شاه اسماعیل اول با عثمانیان در چالدران)

در کنار نقاشی شاه عباس و محمد ولی خان، صحنه‌ای از جنگ معروف چالدران بر دیوار کاخ نقش بسته است. این تابلو جنگ شاه اسماعیل اول با عثمانیان را در دشت چالدران نشان می‌دهد که پس از پایان عهد صفوی بر دیوار قصر کشیده شده است. این نبرد با شکست سخت ایرانی‌ها در مقابل عثمانی‌ها به رهبری سلطان سلیم اول پایان می‌پذیرد.

گفته می‌شود که این تابلو اثر محمد صادق (آقا صادق)، نگارگر برجسته قرن دوازدهم است که در زمینه نقاشی با رنگ و روغن مهارت بسیاری داشته و آثار بسیاری با موضوع‌های بزم و رزم از او به جای مانده است.

۵- تابلوی سوم (پذیرایی شاه طهماسب اول از همایون شاه هندوستان)

در این تابلوی شش در چهار متری، نمایی از بزم پذیرایی شاه طهماسب یکم از همایون پادشاه هند دیده می‌شود که نشان‌دهنده گوشه‌ای از روابط دیرینه بین دو کشور است.

در این نقاشی، نگارگر سعی کرده است تا تمام جزییات از جمله آرایش لباس، کلاه، گیسو، صورت، زیورآلات و سازها و سه نوع از آلات موسیقی آن زمان را که شامل سه تار، دف و ارغنون می‌شود، به نمایش بگذارد. سبک نقاشی این اثر مینیاتور است و به مکتب نگارگری اصفهان تعلق دارد. رنگ‌هایی که در این نقاشی به کار رفته شده است کاملا طبیعی بوده و از رنگ‌های معدنی در آن استفاده شده است.

۵- تابلوی چهارم (جنگ شاه اسماعیل اول با ازبکان)

این اثر هنری نیز در سبک مینیاتور و بر پایه مکتب اصفهان و آموزه‌های رضا عباسی کشیده شده است و صحنه جنگ طاهرآباد در مرو را نشان می‌دهد. رنگ‌ها در آن پرمایه و اغلب روشن هستند. نوع لباس‌ها و کلاه‌ها به شکل اصلی که در آن زمان وجود داشته، کشیده شده است.

در این تابلو شاه اسماعیل با لباس زرد و سوار بر اسبی سفید دیده می‌شود و پادشاه ازبک (شیبک خان) نیز لباسی بنفش به تن دارد و بر اسبی قهوه‌ای سوار است. همچنین فرار سپاه ازبک و به اسارت گرفته شدن ازبکان در این تابلو نیز مشاهده می‌شود.

۶- تابلوی پنجم (نبرد کرنال)

این نقاشی، تصویری از جنگ نادرشاه با محمد شاه گورکانی هندو در نبرد کرنال را به نمایش می‌گذارد. این تابلو پس از عصر صفوی به مجموعه تابلوهای کاخ چهل‌ستون اضافه و زیر آن، نام نقاش «آقا صادق» درج شده است.

۷- تابلوی ششم (مهمانی شاه عباس دوم به افتخار ندر محمدخان شاه ترکستان)

در این تابلو، تصویری از مجلس پذیرایی شاه عباس دوم از ندر محمدخان فرمانروانی ترکستان دیده می‌شود که برای پس گرفتن حکومت خود در سال ۱۰۵۶ هجری قمری (۱۰۲۴ هجری شمسی) از شاه صفوی کمک می‌خواهد. شاه ایران نیز سپاهی را برای همراهی با او روانه می‌کند تا بتواند سلطنتش را باز پس بگیرد.

۸- دیگر نقاشی‌ها و نگارگری‌های کاخ چهل‌ستون

علاوه بر این شش نقاشی معروف، تعدادی تابلو نیز در قسمت‌های دیگر کاخ وجود دارد که به چند تا از مشهورترین آنها اشاره می‌شود:

در بالای ازاره تالار اصلی چهل‌ستون، چندین نگاره کوچک وجود دارد که مجالس بزم و سرور و داستان‌های تاریخی و ملی در آنها به نمایش درآمده است. در این نگاره‌ها، زنان و مردان جوانی دیده می‌شوند که همراه با غلامان و ندیمه‌های خود در حال خوشگذرانی و تفریح در طبیعت هستند.

در دو طرف تالار اصلی عمارت نیز تصاویری از سفرا و اروپاییانی که در روزگار صفویه (عهد شاه عباس دوم) به اصفهان سفر کرده بودند، نقاشی شده است.

در دیوار دو ایوان شمالی و جنوبی همچنین نقش‌هایی از دختران گرجی و ارامنه به چشم می‌خورد که در زمان قاجار، زیر گچ پنهان شده بودند.

دیگر تزئینات مجموعه چهل‌ستون

تمام تزئینات مجموعه چهل‌ستون در نقاشی‌ها و نگارگری‌های آن خلاصه نمی‌شود. در هر گوشه از این باغ و عمارت که بگردید، زیبایی‌هایی را می‌بینید که شما را فریفته خود می‌کند و تحسین‌تان را بر می‌انگیزد. چه در دیوارهای عمارت، که علاوه بر نقاشی‌های سحرانگیز با آینه‌های قدی و شیشه‌های رنگی زینت داده شده‌اند و چه در تمام درها و پنجره‌های کاخ که نشانی از هنر خاتم و منبت را در خود دارند. حتی استخر کاخ نیز از این تزئینات زیبا بی‌نصیب نمانده است؛ دور تا دور استخر را که بگردید، مجسمه‌هایی از شیر و آناهیتا -الهه آب- را می‌بینید؛ مجسمه‌هایی که گفته می‌شود از مکان‌هایی دیگر به اینجا آورده شده‌اند و قدمت آنها به دوران هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان، دیالمه و صفویه باز می‌گردد.

قطعات کاشی‌کاری مسجد آغاسی، مسجد خواجه علم و مسجد درب جوباره از دیگر تزئیناتی هستند که می‌توانید سراغ آنها را در دیوار جنوبی باغ بگیرید. کمی دقیق‌تر که شوید می‌توانید در همین دیوار از زیبایی و هنر به کار رفته در سردر کاشی‌کاری‌ شده مسجد قطبیه نیز لذت ببرید. اگر در بازدیدتان در باغ چهل‌ستون به سراغ ضلع غربی رفتید، بازدید از سردر کاشی‌کاری شده بنای تاریخی درب کوشک را از دست ندهید؛ بنایی که گفته می‌شود قدمت آن به دوره حکمرانی «آق قراقویونلوها» در ایران باز می‌گردد. خلاصه اینکه می‌توان در گوشه گوشه این مجموعه، از زیبایی هنرهایی مانند گچ‌بری، معرق‌کاری، طلاکاری و غیره لذت برد و برای ساعت‌ها غرق در هنر به کاررفته در آنها شد؛ پس در زمان حضور در چهل‌ستون عجله نکنید و با دقت به دنبال نشانی از هنر و سلیقه ایرانی بگردید.

کاخ موزه

موزه چهل‌ستون که با نام‌های کاخ موزه چهل‌ستون یا باغ موزه چهل‌ستون نیز خوانده می‌شود، مکانی برای حفظ و نگهداری مجموعه آثار کاخ چهل‌ستون و دیگر اشیا، کتب و دست نوشته‌های قدیمی از اصفهان است. شما در این موزه می‌توانید از آثاری مانند نسخ خطی مربوط به قرن چهارم هجری قمری، نگارگری، ظروف کاربردی و تزیینی، ظروف چینی سفید و آبی که به سفارش شاه عباس ساخته شده بود، قالیچه‌هایی با طرح محرابی و درهای چوبی منبت و خاتم‌کاری شده متعلق به دوره صفویه و غیره دیدن کنید. نکته جالب توجه در مورد موزه چهل‌ستون این است که بعد از کاخ موزه گلستان، دومین کاخ موزه قدیمی ایران به شمار می‌آید.

تمام آثار موجود در موزه در مجموعه‌های زیر به نمایش درآمده‌اند:

۱- مجموعه سفال، اولین نمونه کاشی، ساخت اصفهان؛

۲- مجموعه آبگینه، فرش، نسخ خطی کوفی قرآن؛

۳- مجموعه آثار سکه؛

۴- مجموعه آثار دوران تاریخی و آثار دوران اسلامی؛

۵- مجموعه آثار دوران صفویه که شامل انواع قباله‌های ازدواج قرن نهم هجری به بعد تا آخر قاجار می‌شود؛

۶- مجموعه انواع سنگ نوشته‌ها؛

۷- مجموعه فرش‌های قدیمی: قدمت فرش‌ها در این مجموعه به ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال قبل برمی‌گردد. دو تخته فرش آن در دنیا نظیر ندارد و مزین به آیات الهی هستند.

اطلاعات بازدید

اگر قصد دارید از کاخ و باغ چهل‌ستون اصفهان دیدن فرمایید، اطلاعات زیر را بخوانید:

ساعات بازدید چهل‌ستون

ساعات بازدید از کاخ چهل‌ستون اصفهان به جز ایام سوگواری (روزهای معمول تعطیلی موزه‌ها در ایران)، همه‌روزه از ساعت ۹ الی ۱۷ می‌باشد.

شماره تماس چهل‌ستون

شماره تماس نیز جهت کسب اطلاعات بیشتر: ۳۲۲۲۲۶۸۶-۰۳۱

بهای بلیط چهل‌ستون

قیمت بلیط بازدید از کاخ چهل‌ستون اصفهان به ازای هر فرد ایرانی و برای بازدید تمامی قسمت‌ها در ابتدای سال ۱۳۹۹، ۵,۰۰۰ تومان بوده و برای افراد خارجی، مبلغ ۵۰,۰۰۰ تومان می‌باشد.

ثبت در آثار ملی ایران

کاخ چهل‌ستون اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی‌ماه سال ۱۳۱۰ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۰۸ در ردیف آثار ملی قرار گرفت.

ثبت در آثار جهانی یونسکو

همچنین این مجموعه تاریخی و باارزش در سال ۲۰۱۱ میلادی و با شماره ۱۳۷۲ به عنوان بخشی از میراث جهانی سازمان یونسکو شناخته شد.

آدرس کاخ چهل‌ستون

اصفهان، خیابان استانداری، کاخ موزه چهل‌ستون